ฟิลเลอร์หลุมสิว คืออะไร ฟิลเลอร์อยู่ไม่นาน แล้วหลุมสิวจะกลับมาไหม? คำตอบจริงที่ควรรู้

2) ฟิลเลอร์คืออะไร และใช้รักษาหลุมสิวอย่างไร

Dermal filler คือสารเจลที่ฉีดลงไปในชั้นผิวเพื่อยกฐานหลุมให้กลับมาใกล้เคียงผิวรอบข้าง และในหลายกรณีทำหน้าที่กระตุ้นซ่อมแซมไปพร้อมกัน กลุ่มหลักที่ใช้กับหลุมสิว:

• Hyaluronic Acid (HA) เห็นผลทันที ปลอดภัย โปรไฟล์ภาวะแทรกซ้อนระยะยาวต่ำ และ reversible ด้วย hyaluronidase จึงเหมาะเป็น first-line ในเวชปฏิบัติ
• Biostimulators (เช่น CaHA, PLLA/Sculptra, PCL/Gouri) ให้ผลค้ำบางส่วนและกระตุ้นคอลลาเจนใหม่ในระยะยาว เหมาะบางชั้น/บางตำแหน่ง ต้องคัดกรองเคสและอธิบายการแก้ไขย้อนกลับที่ทำได้ยากกว่า HA
•  PMMA (Bellafill) ในสหรัฐมีข้อบ่งชี้ FDA สำหรับ Acne scars บางชนิด แต่เป็นวัสดุถาวร-กึ่งถาวร จึงอาจมีผลข้างเคียงในระยะยาวได้มาก อย่างไรก็ตาม ขณะนี้ในประเทศไทยยังไม่มีข้อบ่งชี้การใช้ตัวยานี้ในการรักษาหลุมสิว

4) ฟิลเลอร์สลายแต่ผลลัพธ์ยังอยู่: กลไก, ไทม์ไลน์, เหตุผลทางชีววิทยา

6) ตัดพังผืด + ฟิลเลอร์ = Spacer/Buffer + Biostimulation

Subcision คือการปลดเชือก หรือปลดพังผืดที่ดึงรั้งฐานหลุม เมื่อปลดแล้วจะเกิดช่องว่างใต้ผิว หากปล่อยไว้มีโอกาส ยึดกลับ ในช่วงสมานแผล (2-8 สัปดาห์แรก) การเติม HA ทันทีใน plane ที่ปลดมา ทำหน้าที่:

• Spacer/Buffer: คั่นไม่ให้พังผืดกลับมายึดซ้ำ
• Support: ค้ำพยุงระดับฐานหลุมให้คงอยู่ในระดับใหม่
• Biostimulation: กระตุ้นไฟโบรบลาสต์ให้สร้างคอลลาเจน/สร้างECM ระหว่างกระบวนการสมานแผล

7) บทบาทของฟิลเลอร์มากกว่า ตัวเติม: Lift,Buffer,Biostimulate,Hydrate

• Immediate Lift: ยกฐานหลุม ลดเงาและการหักเหแสงที่ทำให้เห็นหลุมชัด
• Buffer (หลัง Subcision): ทำหน้าที่คั่น ลดการยึดซ้ำของพังผืด
• Biostimulation: กระตุ้นไฟโบรบลาสต์ คอลลาเจน/ECM ใหม่
• Hydration & Elasticity (ใน HA): เพิ่มความชุ่มชื้น/ความยืดหยุ่น คุณภาพผิวโดยรวมดูแน่นและสุขภาพดี
• Structural Support: พยุงค้ำจุนผิวในรายที่มี volume loss ใต้ผิวร่วมด้วย

8) Rheology: เลือกเจลให้เข้ากับหลุม ไม่ใช่ให้หลุมเข้ากับเจล

ค่ารีโอโลยีเช่น G* (แรงยก/ความคงรูป), viscosity (η*), tan δ (สมดุลยืดหยุ่นหนืด), และ cohesivity (ความเหนียว/การยึดเกาะ) กำหนดพฤติกรรมของเจลในชั้นผิวจริง:

• รอยลึก/ต้องการแรงค้ำ เจล G สูง + cohesive ดี
• รอยตื้น/ผิวบาง เจลไหลเนียนกว่า, tan δ สูงกว่า ปูบาง ๆ intradermal 
• เจลเดียวรักษาทุกแบบ มักเพิ่มความเสี่ยง จับคู่ rheology × ชนิดหลุม × ชั้นฉีด × ตำแหน่ง คือหลักสำคัญ

9) เทคนิคฉีดตามชนิดหลุม (Rolling/Boxcar/Icepick + แผนหลัง Subcision)

• Rolling : fanning/cross-hatching ใต้ฐานหลุม, micro-bolus, คุมแรงกดให้ผิวตึงแต่ไม่ปูด
• Boxcar: เติมฐาน + feathering ขอบเพื่อให้ transition เนียน
• Icepick: ฟิลเลอร์เดี่ยวๆไม่ใช่ตัวเอก ใช้ TCA CROSS/punch/laserเกลี่ยขอบ เบลอขอบหลุมก่อน แล้วค่อยปรับพื้นด้วย HA บาง/อ่อน
• หลัง Subcision: เติมใน plane ที่ปลดมาเพื่อทำหน้าที่ spacer กันยึดซ้ำ
• Needle vs Cannula: เลือกใช้ตาม plane/แผนที่หลอดเลือด; cannula ลดโอกาสทิ่มทะลุเข้าหลอดเลือด แต่ไม่ใช่ป้องกันได้ 100% ต้องอาศัยทิศทาง/แรง/ปริมาตร/ความชำนาญ/การเฝ้าระวัง

10) ฟิลเลอร์ vs เลเซอร์: จังหวะเวลาและการผสมผสาน

เลเซอร์ทั้งแบบ fractional และ focal ablative (CO/Er:YAG) รวมถึง microneedling ช่วยกระตุ้น remodeling ของผิว เกลี่ยขอบหลุม และปรับtexture โดยทั่วไปจะจัดลำดับทำกลุ่มพลังงานก่อน แล้วจึงเติม HA หรือหากต้องเติม HAก่อน ให้เว้นระยะแล้วค่อยทำกลุ่มเครื่องพลังงานที่มีความร้อนลึกตามทีหลัง

11) กลยุทธ์หลายด่าน: Release Replace Remodel Refine

• เดือน 0: Subcision + เติม HA เฉพาะจุด (ทำหน้าที่ค้ำและคั่น)
• เดือน 0-2: พิจารณา Biostimulator (คัดเลือกเคส) เพื่อเสริมคอลลาเจนระยะยาว
• เดือน 3-4: Laser resurfacing/ Microneedling เพื่อรีโมเดลผิว และเก็บขอบหลุม
• เดือน 4-8: Re-touch HA จุดที่ทรุดตามธรรมชาติตามวัย

แนวคิดนี้สอดรับชีววิทยาการซ่อมแซม จึงให้ผลสม่ำเสมอและคงทนกว่าการทำวิธีเดียวจบ

12) ข้อจำกัด ความจริง และความคาดหวัง

• ไม่มีวิธีใดให้ผลถาวร: อายุ/UV/พฤติกรรม/กรรมพันธุ์/เครียด ทำให้ผิวเสื่อมตามเวลาอยู่แล้ว จำเป็นต้องดูแลต่อเนื่อง
• ทำครั้งเดียวไม่พอ: ในหลุมสิวระดับกลางถึงหนัก ต้องวางแผน ติดตาม และปรับสภาพผิวต่อเนื่อง
• เลเซอร์พลังงานเพิ่มปริมาตรผิวไม่ได้: หากมีภาวะ volume loss ใต้ผิวร่วมด้วย ต้องใช้สารเติมเต็ม
• หลุมสิวไม่มีทางทำให้หายเหมือนไม่เคยเป็นมาก่อนได้ 100% แต่หมอสามารถช่วยให้หลุมตื้นขึ้น เรียบขึ้น และผิวดูดีขึ้นได้

13) ปริมาณฟิลเลอร์เท่าไรจึงพอ (ริเริ่ม ติดตาม ทัชอัพ)

ขึ้นกับชนิดหลุม ความกว้าง/ลึก บริเวณ ความหนาบางของผิว และเป้าหมายความเนียนโดยรวม หลักปฏิบัติที่ปลอดภัยคือ ค่อยๆ เติม แล้วติดตามผลที่ 4-8 สัปดาห์ เพื่อเลี่ยง overfill และสอดคล้องกับไทม์ไลน์การสมานแผล

• หวังผลกระตุ้นคอลลาเจน: เริ่ม HA/skin booster 1-3 cc หรือ biostimulator 1-2 dose, ประเมินต่อเนื่องตามโปรโตคอล
• เติมชั้นเนื้อเยื่อที่ยุบตัวลง: ปริมาณขึ้นกับความกว้าง/ความลึก/จำนวนหลุม ทำหลาย session ตามเหมาะสม

14) ไม่ใช่ใครก็ฉีดได้ และไม่ใช่ทุกหลุมควรฉีด: เกณฑ์คัดเลือก

• เหมาะฉีด: หลุมแอ่งคลื่นเนื้อยุบ rolling, tethered, หลุม boxcar ที่ขอบไม่หนาคมมาก, หลุมแอ่งที่เลาะพังผืดแล้ว ผิวโดยรอบแข็งแรงพอพยุงวอลลุมได้
• ไม่ควรฉีดเดี่ยวๆ: icepick ลึก/ปากแคบ ทำ TCA CROSS/punch/laser resurfacing ก่อน
• คนไข้ต้องพร้อมรับโปรแกรม: ไม่ใช่หวังวิธีเดียวจบ ต้องพร้อมติดตาม ดูแลต่อเนื่อง และดูแลสุขภาพผิวร่วม
• แพทย์ต้องชำนาญ: anatomy + rheology + เทคนิคละเอียดระดับมิลลิเมตร และรู้จังหวะการรักษาเมื่อไรควรถอย/เปลี่ยนวิธี
• แพทย์ต้องใจเย็น ละเอียด ประณีต โฟกัสสมาธิสูง เพราะต้องฉีดทีละหลุมๆ ทั่วทั้งหน้า
• ประเมินทีละหลุม ว่าหลุมไหนเหมาะ หลุมไหนไม่ควรฉีด
• เทคนิคระดับมิลลิเมตร micro-dosing หลายจุด คุมชั้น/แรงมือ/ทิศทาง
• ทำแบบ ทีละหลุม ทีละ micro-bolus/micro alliquot ประสบการณ์สูง มองมิติผิวโดยรวมและมิติรอยแผลเป็นหลุมสิวออก จึงจะสามารถวางตัวยาได้แม่นยำ
• ข้อผิดพลาดที่ต้องหลีกเลี่ยง:
  • ลึกเกินไป: ไม่ดันฐานหลุม
  • ตื้นเกินไป: เสี่ยงเป็นก้อน/ผิวลอน/Tyndall
  • มากเกินไป: เป็นก้อน/ผิวนูน
  • น้อยเกินไป: ไม่เห็นผล
• ความใจเย็นและเวลาทำ: เคสทั้งหน้าอาจต้อง “จุดฉีดหลายสิบถึงหลายร้อยจุด” ใช้เวลาไล่ระดับ–คุมแรง–ประเมินซ้ำตลอดขั้นตอน หมอที่ ไม่ใจเย็น/ไม่ชำนาญ มักเกิด over/under-correction ผลข้างเคียงได้ง่าย และแก้ไขภายหลังยากกว่า

15) Mini-FAQ

ฟิลเลอร์อยู่ 6-12 เดือน พอหมดแล้วผลจะหายไหม?

ส่วนใหญ่ไม่ เพราะระหว่างที่ฟิลเลอร์อยู่ ผิวสร้างคอลลาเจน/ECM ใหม่ ทำให้ฐานหลุมแข็งแรงขึ้น แม้เจลจะสลายไปก็ไม่ยุบเท่าเดิม โดยเฉพาะถ้าทำคู่กับ Subcision+Filler ที่กันยึดซ้ำและกระตุ้นคอลลาเจนไปพร้อมกัน

ต้องตัดพังผืดก่อนทุกเคสไหม?

ไม่ทุกเคส แต่ rolling/tethered มักได้ผลดีกว่าเมื่อทำ subcision แล้วเติม HA ใน plane ที่ปลด เพื่อทำหน้าที่ spacer กันยึดซ้ำ

หลังฉีดทำเลเซอร์/RF ได้ไหม?

ได้ แต่ควรวางลำดับเว้นระยะให้เหมาะสม เพราะความร้อนลึกบางชนิดอาจเร่งการเสื่อมของ HA หากทำใกล้กันเกินไป หลักทั่วไป: ทำ EBD ก่อน หรือเว้นช่วงหลังเติมตามชนิดเครื่องและชั้นฉีด

ฟิลเลอร์หลุมสิวคืออะไร?
ฟิลเลอร์คือสารเติมเต็มที่ฉีดเข้าไปใต้ผิว เพื่อยกฐานหลุมสิวให้ตื้นขึ้น ดูเรียบเนียนขึ้นทันที

พอฟิลเลอร์สลายแล้ว หลุมสิวจะกลับมาเหมือนเดิมไหม?
ไม่จำเป็นต้องกลับมาเหมือนเดิม เพราะระหว่างที่ฟิลเลอร์อยู่ มันช่วยกระตุ้นการสร้างคอลลาเจนใหม่ ทำให้โครงสร้างผิวดีขึ้นกว่าเดิม

ฉีดฟิลเลอร์หลุมสิวเจ็บไหม?
เจ็บเล็กน้อย แต่แพทย์จะทายาชาหรือฉีดยาชาช่วย ลดความรู้สึกเจ็บได้มาก

ต้องใช้ฟิลเลอร์กี่ cc ?
ขึ้นกับจำนวนและความลึกของหลุมสิว โดยทั่วไปมักเริ่มที่ 1-4 cc และอาจต้องทำร่วมกับหัตถการอื่นเพื่อผลลัพธ์ที่ดีที่สุด

หลังฉีดฟิลเลอร์ต้องพักฟื้นนานไหม?
แทบไม่ต้องพักฟื้น อาจมีรอยเข็มหรือรอยช้ำเล็กน้อย หายเองภายใน 1-2 วัน

ฟิลเลอร์กับเลเซอร์ อันไหนดีกว่ากัน?
ไม่สามารถเปรียบตรงๆ ได้ เพราะทำงานต่างกัน ฟิลเลอร์ = เติมเต็มทันที, เลเซอร์ = กระตุ้นสร้างผิวใหม่ระยะยาว มักใช้ร่วมกันเพื่อผลที่ชัดเจนและยั่งยืน

ฟิลเลอร์ช่วยเรื่องคอลลาเจนได้จริงไหม?
จริงค่ะ งานวิจัย (Yutskovskaya & Kogan, 2014) พบว่า Hyaluronic Acid filler กระตุ้น fibroblast ให้สร้าง collagen type I และ III เพิ่มขึ้นภายใน 6-8 สัปดาห์

แหล่งอ้างอิงวิชาการ

1. Yutskovskaya Y, Kogan E. Dermatology Research and Practice. 2014. (หลักฐาน in vivo ว่า HA กระตุ้น Collagen I/III & ECM; ผลชัดใน 6-8 สัปดาห์)
2. Wollina U. Dermatology and Therapy (Heidelb). 2018. (ความหนาหนังแท้/คุณภาพผิวดีขึ้นระยะยาวแม้สารบางส่วนสลาย)
3. Sadick NS, Manhas-Bhutani S. Dermatologic Surgery. 2018.
4. Beer K, Beer J. J Clin Aesthet Dermatol. 2009. Kablik J.; Sundaram H.; Fundarò S.
5. ACE Group/CMAC/JCAD consensus.
6. Bellafill (PMMA) เอกสาร FDA/รีวิว JCAD: ข้อบ่งชี้ acne scars (US), ควรตรวจสถานะ อย.ไทยก่อนใช้
7. รีวิว/แนวทาง EBD (fractional/RF) ร่วมกับฟิลเลอร์: ลำดับการทำ/การเว้นระยะเพื่อลดผลต่อ HA

หมายเหตุ: อ้างอิงฉบับเต็ม (เช่น PubMed/PMC/DOI) สามารถจัดทำเพิ่มในหน้า Reference ของคลินิก